Рӯзи 16 декабри соли 2025 дар фазои сиёсии Тоҷикистон рӯйдоди муҳимми таърихӣ ба вуқӯъ пайваст. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Паёми солонаи худро ба Маҷлиси Олии кишвар ироа намуданд. Ин ҳуҷҷати стратегӣ на танҳо ҷамъбасти дастовардҳои соли сипаришударо дар бар мегирифт, балки нақшаи роҳи рушди Тоҷикистонро барои солҳои наздик, бахусус соли 2026 ва дурнамои то соли 2030 муайян кард. Паём дар шароити таҳаввулоти босуръати ҷаҳонӣ ва таъсири омилҳои беруна ба иқтисоди миллӣ ироа гардида, паёми асосии он – таъмини зиндагии шоиста барои мардум, рушди устувори иқтисодӣ ва ҳифзи истиқлолияти давлатӣ буд.
Дар зер нуктаҳои асосӣ ва муҳимтарини ин Паёмро, ки тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеаро фаро мегиранд, шарҳ медиҳем.
1. Дастовардҳои иқтисодӣ ва нишондиҳандаҳои макроиқтисодӣ дар соли 2025
Пешвои миллат суханронии худро аз таҳлили вазъи иқтисодии кишвар оғоз намуданд. Сарфи назар аз мушкилоти ҷаҳонӣ ва тағйирёбии иқлим, иқтисоди Тоҷикистон дар соли 2025 рушди устуворро нишон дод:
Рушди иқтисодӣ: Дар соли 2025 суръати рушди иқтисоди миллӣ дар сатҳи 8,0 фоиз ва бештар аз он таъмин гардид. Ин нишондиҳанда гувоҳи он аст, ки ислоҳоти иқтисодии ҳукумат самарабахш будаанд.
ММД ба ҳар сари аҳолӣ: Яке аз дастовардҳои муҳимтарини даҳсолаи охир ин аст, ки Маҷмӯи Маҳсулоти Дохилӣ (ММД) ба ҳар сари аҳолӣ нисбат ба соли 2015 2,7 баробар афзоиш ёфта, аз 6 ҳазор сомонӣ ба 16,4 ҳазор сомонӣ дар соли 2025 расид.
Демография ва дарозумрӣ: Шумораи аҳолии кишвар дар соли 2025 ба 10,7 миллион нафар расид, ки нисбат ба соли 2015 (8,5 млн) 26 фоиз зиёд мебошад. Ҳамзамон, нишондиҳандаи дарозумрии аҳолӣ, ки меъёри асосии сатҳи сифати зиндагӣ аст, аз 70 сол ба 77 сол боло рафт.
Ҳадафҳои стратегӣ: Пешвои миллат таъкид доштанд, ки дар 5 соли оянда ҳаҷми ММД бояд ду баробар афзоиш ёбад.
2. Сиёсати иҷтимоӣ: Баланд бардоштани маош ва нафақа
Қисмати меҳварии Паёми имсола, ки мардум бештар интизор буданд, эълони чораҳои нави дастгирии иҷтимоӣ буд. Президент дастур доданд, ки аз 1-уми сентябри соли 2026 марҳилаи навбатии зиёдшавии маош ва нафақа амалӣ карда шавад:
Маориф ва илм: Маоши вазифавии кормандони соҳаи маориф, аз ҷумла омӯзгорони муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ва томактабӣ 25 фоиз зиёд карда мешавад. Дигар кормандони соҳаи маориф ва илм (донишгоҳҳо, пажӯҳишгоҳҳо) 20 фоиз зиёдшавии маошро хоҳанд дид.
Соҳаҳои дигари буҷетӣ: Маоши кормандони соҳаҳои тандурустӣ, фарҳанг, ҳифзи иҷтимоӣ, идоракунии давлатӣ ва дигар ташкилотҳои буҷетӣ 20 фоиз зиёд карда мешавад.
Стипендияҳо: Идрорпулии донишҷӯён ва дигар намудҳои стипендия 20 фоиз боло бурда мешаванд.
Мақомоти қудратӣ: Маоши хизматчиёни ҳарбӣ ва кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ низ 20 фоиз зиёд мегардад.
Нафақа: Нафақаҳои суғуртавӣ, меҳнатӣ ва иҷтимоӣ, инчунин иловапулиҳо ба онҳо дар ҳаҷми на камтар аз 15 фоиз индексатсия (зиёд) карда мешаванд.
Маоши ҳадди ақал: Аз 1 сентябри соли 2026 андозаи маоши ҳадди ақал дар кишвар ба 1300 сомонӣ расонида мешавад (айни ҳол 1000 сомонӣ).
Ин иқдомҳо бо мақсади беҳтар намудани сатҳи некуаҳволии мардум, коҳиш додани сатҳи камбизоатӣ (ҳадаф: то 10% дар 5 соли оянда) ва дастгирии табақаи миёнаи аҳолӣ (ҳадаф: то 50% расонидани ҳиссаи онҳо) роҳандозӣ мегарданд.
3. Саноатикунонии босуръат ва истиқлолияти энергетикӣ
Дар Паём ба масъалаи саноат ва энергетика, ки муҳаррики асосии иқтисод мебошанд, таваҷҷуҳи хоса зоҳир гардид.
Рушди саноат: Соли 2025 суръати рушди соҳаи саноат 22 фоизро ташкил дод. Пешвои миллат вазоратҳои марбутаро вазифадор карданд, ки дар 5 соли оянда рушди солонаи саноатро дар сатҳи на кам аз 25 фоиз таъмин намоянд.
Барномаи нав: Дастур дода шуд, ки “Барномаи нави саноатикунонии босуръати кишвар барои солҳои 2026–2030” қабул ва амалӣ карда шавад. Ин барнома бояд ба коркарди пурраи ашёи хоми ватанӣ (пахта, маъдан, металлҳои қиматбаҳо) то маҳсулоти ниҳоӣ равона гардад.
Истиқлолияти энергетикӣ: Истеҳсоли неруи барқ дар соли 2025 ба 24,2 миллиард киловатт-соат расид (дар соли 2015 ин рақам 17,2 млрд кВт/соат буд). Афзоиш 7 млрд кВт/соат ё 40%-ро ташкил дод.
Иқтисоди “сабз”: Президент таъкид карданд, ки Тоҷикистон бояд мавқеи худро ҳамчун кишвари пешсаф дар истеҳсоли энергияи “сабз” мустаҳкам намояд. Дар ин самт таҳияи лоиҳаи нави Қонун “Дар бораи энергетика” ва Барномаи рушди соҳаи энергетикаи барқӣ барои давраи оянда зарур шуморида шуд.
Маҳдудияти барқ: Пешвои миллат ба мардум муроҷиат намуда, ваъда доданд, ки бо амалӣ шудани лоиҳаҳои бузурги энергетикӣ, маҳдудияти интиқоли барқ дар фасли сармо то соли 2027 пурра аз байн бардошта мешавад…
Холов Зафар
мудири кафедраи таҷҳизот ва технологияи мошинсозӣ