Дар шароити ҷаҳони муосир, рушди босуръати илм ва техника ба соҳаҳои гуногуни саноат таъсири амиқ мерасонад. Яке аз чунин соҳаҳои калидӣ — мошинсозӣ мебошад. Ин соҳа барои тараққиёти иқтисоди миллӣ аҳамияти аввалиндараҷа дорад, зеро истеҳсоли таҷҳизоти техникии навин, нақлиёт ва дастгоҳҳои саноатӣ маҳз дар заминаи мошинсозӣ амалӣ мегардад. Бо дарназардошти талаботи бозор ва рушди рақобат, дар солҳои охир *технологияҳои инноватсионӣ* дар мошинсозӣ нақши ҳалкунанда гирифтаанд.
Маъно ва аҳамияти технологияҳои инноватсионӣ
Технологияҳои инноватсионӣ — маҷмӯи роҳҳо ва воситаҳои нав мебошанд, ки барои баланд бардоштани самаранокӣ, сифати маҳсулот ва автоматизатсияи раванди истеҳсолот равона шудаанд. Дар мошинсозӣ, инноватсия метавонад дар шакли истифодаи роботҳо, чопи сеандоза (3D), интеллекти сунъӣ (AI), системаҳои CAD/CAM ва дигар технологияҳои рақамӣ зоҳир гардад.
Намунаҳои истифодаи технологияҳои инноватсионӣ
- Чопи 3D (Three-dimensional printing)
Ин технология имкон медиҳад, ки қисмҳои мураккаби мошин бо сарфи вақт ва масолеҳи камтар истеҳсол шаванд. Он барои прототипсозӣ ва истеҳсоли қисмҳои яккарагӣ истифода мешавад.
- Интеллекти сунъӣ ва омӯзиши мошинӣ
Бо истифода аз алгоритмҳои AI, ширкатҳо метавонанд кори дастгоҳҳоро таҳлил ва пешгӯӣ кунанд, хатоҳои эҳтимолиро пешгирӣ намоянд ва самаранокии хатҳои истеҳсолиро баланд бардоранд.
- Робототехника
Истифодаи роботҳо дар хатҳои истеҳсолот суръати истеҳсолро баланд бурда, хатои инсонро коҳиш медиҳад. Роботҳо метавонанд корҳои хатарнок ё дақиқро бо сифати баланд иҷро кунанд.
- CAD/CAM системаҳо
Бо истифода аз системаҳои компютерии тарроҳӣ ва идоракунӣ (Computer-Aided Design / Computer-Aided Manufacturing), муҳандисон метавонанд моделсозии 3D, таҳлили механикӣ ва истеҳсоли автоматии қисмҳоро анҷом диҳанд.
Афзалиятҳо ва мушкилот
Афзалиятҳо:
а. Баланд шудани сифати маҳсулот
б. Кам шудани хароҷот ва вақти истеҳсол
в. Баланд шудани рақобатпазирии ширкатҳо
г. Кам шудани таъсири инсон дар равандҳои хатарнок
Мушкилот:
- Набудани мутахассисони касбӣ барои идоракунии технологияҳои нав
- Сармоягузории калон барои ворид кардани таҷҳизоти инноватсионӣ
- Муқовимати кормандони кӯҳна ба навоварӣ
Масалан, дар сатҳи ташкилот навъҳои асосии захираҳои дар рафти фаъолияти инноватсионӣ истифодашаванда, одатан бино ва иншоот, замин, мошину таҷҳизот; дороиҳои ғайримоддӣ (патентҳо, литсензияҳо, ҳуқуқ барои ноу-хау, тамғаҳои тиҷоратӣ, махсулҳои барномавӣ); захираҳои молиявӣ; захираҳои инсонӣ (дониш, истеъдод ва малакаи кормандӣ) мебошанд.
Хулоса
Дар маҷмӯъ, ворид намудани технологияҳои инноватсионӣ ба соҳаи мошинсозӣ метавонад сифати истеҳсолотро ба таври назаррас баланд бардорад ва рақобатпазирии корхонаҳоро дар бозори ҷаҳонӣ афзоиш диҳад. Барои ин, зарур аст, ки давлат ва бахши хусусӣ ба омодасозии кадрҳои баландихтисос, сармоягузорӣ ва рушди инфрасохтори техникӣ таваҷҷуҳи бештар зоҳир намоянд.
Адабиёт
- Аверьянов О.И. (1987) Модульныӣ принцип построения станков с ЧПУ
- Атапин В.Г. (2007) Оценка параметров несущих конструкциӣ тяжелого многоцелевого станка на этапе проектирования. Статья
- Афонин В.Л. (1998) Пространственные механизмы параллельных соединениӣ как элементная база нового поколения станков
Қобилов В.А.
омӯзгори Донишкадаи кӯҳию металургии Тоҷикистон