Таҳлилҳо ва хулосаи коршиносон нишон медиҳад, ки дар ҳақиқат ҳам қирғизҳо мехоҳанд факту далели таърихро ин кор кунанд. Онҳо бештар талош мекунанд, то ҳуҷҷатҳои таърихиро эътироф накарда, соҳиби заминҳои мо гарданд. Қирғизҳо мехоҳанд, муфт замин ба даст оранд. Аммо агар аз рӯзҳои нахустин ва ба дарозои таърих бингарем, маълум мешавад, ки қирғизҳо ҳамчун миллат дар харитаи умумиҷаҳонӣ вуҷуд надоранд. Яъне, равшантар бигӯем, қирғизҳо замоне ҳамчун қавми саҳроӣ дар хидмати тоҷикон қарор доштанд ва барои ин хизматҳояшон онҳоро тоҷикон дар замини худ ҷой дода буданд. Дертар қирғизҳо зиёдтар шуданд ва ҳамчун қавм дар Осиёи Миёна зиндагӣ мекарданд, аммо бо шарофати армияи подшоҳии Русия ва таъсиси ИҶШС қирғизҳо ҳам соҳиби давлат шуданд ва ҳамчун давлат дар харитаи сиёсӣ арзӣ ҳастӣ намуданд.
Аз сабабе, ки муносибатҳо дар ИҶШС бародарона буд, тоҷикон барои қирғизҳо заминҳои худро дар он давра муваққатан ба иҷора дода буданд, то ба кишоварзӣ машғул шаванд. Аммо ин ҳолат пас аз пошхӯрии ИҶШС дигар шуд ва қирғизҳо соҳибистиқлол гардиданду ба таври ғайриқонунӣ заминҳои моро аз худ намуданд.
Ҳамакнун қирғизҳои саҳроӣ мехоҳанд, боз заминҳои моро худсарона ғасб намуда, ҳамон ҳуҷҷатҳои таърихиро, ки далели қатъӣ ва ҳалкунанда мебошанд, эътироф накунанд. Қирғизҳо як чизро фаромӯш кардаанд, ки агар сафҳаҳи таърихро варақгардон намоем, бекасу кӯ, беҷову макон буданашон ошкор мешавад.
Таърих гувоҳ аст. Ки қирғизҳо аз куҷо омадаанд ва кӣ буданд?
Таърих гувоҳ аст, ки тоҷикон барои қирғизҳо макон додаанд ва маҳз тоҷикон сабаби арзи ҳастӣ намудани қирғизҳо мебошанд. Пас қирғиз ин ҳама некиро фаромӯш кардааст?
Оё қирғизҳо як маротиба намеандешанд, ки ташкил намудани муноқиша ҳам ҷиноят аст?
Оё қирғизҳо як маротиба намеандешанд, ки бар сари аҳолии осоишта тир кушодан, ҷиноят аст?
Чӣ, магар қирғизҳо террористанд?
Воқеан ҳам ҷойи нигаронист, ки имрӯзҳо қирғизҳо ҷиноят содир мекунанд ва боз ҳам дар расонаҳояшон худро бегуноҳ вонамуд кардани мешаванд. Ҳарчанд маълум аст, ки танҳо ҷомеаи бефарҳанг ва дур аз маданияту ахлоқ қодир аст, ки бар сари аҳолии осоишта тир кушояд, бар сари мардуми бегуноҳ ҷабр намояд ва зулму ситамро раво бинад. Ва ҳамаи ин амалҳои ношоистаро қирғизҳо анҷом медиҳанд, ки воқеан ҳам аз доираи одамӣ набудани онҳоро бармало месозад.
Меҳвар Абдусаломов
омӯзгори ДКМТ