Масъалаи сарҳад имрӯз яке аз масъалаҳои доғ боқӣ мондааст. Ҳарчанд давлати Шӯравӣ қавми қирғизро, ки фарсахҳо аз давлатжолрӣ дур буд, соҳибдавлат кард, аммо қирғиз ҳамонон давлатдорӣ ва одоби инсониро ёд нагирифт. Дар ягон расонаи хабарӣ, дар ягон пойгоҳи таҳлилӣ, дар ягон таҳқиқотҳои сотсиологӣ ҷомеаи башарӣ қирғизро ҳамчун насли солим ва монанд бар инсоният нахондааст. Зеро қирғизҳо асло одатҳои қабилагӣ ва хиёнаткоронаи худро фаромӯш накардаанд ва умуман ба тамаддуни башарӣ ошно нестанд. Онҳо фарҳанг ва маданиятро фақат дар китобҳо мехонанду намедонанд, ки чист?
Ҳар оина ин қирғизҳо имрӯз ба хотири ноором намудани вазъ дар минтақа талош мекунанд ва тибқи маълумотҳои ба дастомада ҳоло боштер мехоҳанд ба тариқи ғайриқонунӣ заминҳои кишвари моро ғасб намоянд, ки ин хиёнати рӯисроти ин қабилаи бадкеш мебошад.
Ҳоло минтақаи назди сарҳадии Куммазори Чоркӯҳ сарҳадбонони қирғиз як наварӯси 23 соларо бо тир зада захмӣ намудаанд, ки воқеан ҳам ҷойи таасуф ва нигаронист. Наход инсон бар сари зани бесилоҳ тир кушояд?
Пас куҷост инсонигарӣ ва одамгарӣ?
Онҳое, ки даъво мекунанад, ки қирғиз соҳиби фарҳангу маданият ва аз ӯҳдаи давлатдорӣ мебарояд, сахт иштибоҳ мекунанд. Зеро қирғизҳо асло фарҳанги инсониро намедонанд ва ҳамчун инсон тарбия ҳам наёфтаанд ва баръакс бо хулқи ҳайвонӣ ба воя расидаанд ва ҳамон хел боз садсолаҳо мераванд.
Магар бар сари як зани бесилоҳ оташ кушодан аз адолат аст?
Қирғиз чӣ мехоҳад бо ин рафтораш?
Шояд қирғизҳо мехоҳанд, хашми тоҷикро санҷанд?
Боке нест, ҳатман номуҳтарам қирғизҳо хоҳед фаҳмид, ки тоҷик кист ва шояд ҳазорсолаҳо аз ёд ҳам набароред.
Ин рафтори ғайриинсонии қирғизро дар ягон ҷо дидан мумкин нест, ягон ҳайвон ҳам чунин рафтор намекунад, ягон падарсӯхта ҳам чунин рафтор намекунад, бар сари наварӯси бесилоҳ тир намекушояд. Ҳайфи номи одамӣ ва инсонӣ бар қирғризҳо!
Қирғизҳо пас аз оне, ки ин рафтори номардонаро содир карданд, метавонанд, дигар ҳатто худро мард ҳам нагӯянд. Зеро мард ҳаргиз бар сари зан тир намекушояд ва ин қирғизҳо ҳастанд, ки аз фарҳанги иснонӣ бехабар, аз арзишҳои инсонӣ бехабар.
Меҳвар Абдусаломов
омӯзгори ДКМТ