Дар даврони соҳибистиқлолии Ҷумҳурии Тоҷикистон тамоми дастовардҳои бузурги сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ бо номи фарзанди фарзонаи миллат — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон — пайванд доранд. Бо сиёсати хирадмандона ва дурбинонаи роҳбари давлат, Ҷумҳурии Тоҷикистон аз вартаи буҳрони шадид ба марҳилаи рушди устувор ворид гардид.
Яке аз самтҳои муҳими сиёсати давлатӣ дар даврони навин саноатикунонии босуръати кишвар мебошад. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо дарки амиқи зарурати таъмини рушди устувори иқтисодӣ соли 2018 саноатикунонии босуръатро ҳамчун ҳадафи чоруми стратегии кишвар эълон карданд. Ҳадафи асосии ин стратегия гузариш аз иқтисодиёти кишоварзӣ ба иқтисодиёти саноатию содиротгаро ва истифодаи самараноки захираҳои бойи табиӣ мебошад.
Сиёсати давлатӣ дар соҳаи саноат пас аз ба даст овардани истиқлолият, соҳаи саноати ҷумҳурӣ ба мушкилоти ҷиддӣ рӯ ба рӯ гардид: қисме аз корхонаҳо аз фаъолият бозмонда, робитаҳои истеҳсолӣ канда шуда буданд. Дар чунин шароит, Пешвои миллат тамоми иқдомҳои стратегиро ба эҳё ва рушди соҳаи саноат равона намуданд.
Бо ташаббуси Сарвари давлат як қатор ҳуҷҷатҳои муҳим қабул гардиданд, аз ҷумла:
– Стратегияи миллии рушд то соли 2030,
– Барномаи давлатии саноатикунонии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2022–2026,
– Барномаи рушди энергетика ва истифодаи манбаъҳои барқароршаванда,
– Қонун дар бораи минтақаҳои озоди иқтисодӣ, ки барои ҷалби сармоя ва бунёди корхонаҳои нав замина фароҳам овард.
Дар натиҷаи татбиқи ин санадҳо дар тамоми гӯшаҳои кишвар даҳҳо корхонаҳои истеҳсолии нав — аз ҷумла дар соҳаҳои семент, алюминий, нассоҷӣ, саноати хӯрокворӣ, кимиё ва металлургия — ба фаъолият шуруъ карданд.
Имрӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон ба яке аз истеҳсолкунандагони бузурги семент дар Осиёи Марказӣ табдил ёфтааст. Ҳамасола садҳо ҳазор тонна семент на танҳо барои эҳтиёҷоти дохилӣ, балки барои содирот ба Афғонистон, Ӯзбекистон ва Қирғизистон фиристода мешавад.
Саноатикунонӣ — пояи рушди иқтисодӣ. Пешвои миллат борҳо таъкид намудаанд, ки “бе рушди саноат наметавон иқтисоди муосирро бунёд кард”. Дар баромадҳои худ Сарвари давлат ҳамеша таъкид мекунанд, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бояд аз кишвари содиркунандаи ашёи хом ба кишвари истеҳсолкунандаи маҳсулоти тайёр табдил ёбад. Дар заминаи ин сиёсати стратегӣ, таваҷҷуҳи хос ба коркарди дохилии маъданҳои кӯҳӣ зоҳир мегардад. Имрӯз дар вилоятҳои Суғд, Хатлон ва Бадахшон як қатор корхонаҳои нав барои коркарди маъданҳои тилло, мис, ангишт ва дигар канданиҳои фоиданок фаъолият доранд. Бо ин роҳ арзиши иловагӣ дар дохили кишвар ҳосил мегардад, ҷойҳои нави корӣ таъсис меёбанд ва иқтидори содиротӣ афзоиш меёбад.
Ҳамзамон, Пешвои миллат ба соҳаи энергетика ҳамчун заминаи асосии саноатикунонӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир менамоянд. Бо сохтмони нерӯгоҳи барқи обии Роғун, ки он лоиҳаи аср ном гирифтааст, Тоҷикистон дар ояндаи наздик ба яке аз кишварҳои содиркунандаи нерӯи барқ табдил хоҳад ёфт. Ин иқдом барои рушди тамоми соҳаҳои саноатӣ аҳамияти калидӣ дорад.
Саҳми шахсии Пешвои миллат дар татбиқи сиёсати саноатикунонӣ беназир аст. Ҷаноби Олӣ на танҳо роҳбари сиёсати давлатӣ, балки ташаббускор ва ҳидоятгари ҳар як барномаи саноатӣ мебошанд. Бо роҳнамоии мустақими онҳо солҳои 2022–2026 “Солҳои рушди саноат” эълон гардидаанд, ки ҳадафи он такмили истеҳсолот, афзоиши маҳсулоти ватанӣ ва баланд бардоштани рақобатпазирии он дар бозори ҷаҳонӣ мебошад. Пешвои миллат доимо бо саноатчиён, соҳибкорон ва сармоягузорон вохӯриҳо баргузор намуда, онҳоро ба фаъолияти созанда ва истеҳсолоти навоварона ташвиқ мекунанд. Бо ташаббуси онҳо садҳо лоиҳаҳои сармоягузорӣ дар самтҳои саноати сабук, химия, корҳои кӯҳӣ, металлургия ва агросаноат амалӣ гардидаанд.
Ҷаноби Олӣ пайваста таъкид мекунанд, ки “Тоҷикистон бояд кишваре бошад, ки маҳсулоти худи онро шаҳрвандонаш бо ифтихор истифода баранд”.
Коркарди маъданҳои кӯҳӣ — самти афзалиятнок. Дар байни тамоми самтҳои саноатикунонӣ, соҳаи коркарди маъданҳои кӯҳӣ ва металлургия аҳамияти махсус дорад. Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои захираҳои бойи маъданҳои ранга, нодир ва тиллодор мебошад, ки то солҳои охир асосан ба шакли ашёи хом ба хориҷ содир мешуданд.
Бо сиёсати оқилонаи Пешвои миллат, ҳоло самти коркарди пурраи ин маъданҳо дар дохили кишвар вусъат меёбад. Дар натиҷа, корхонаҳои муосири истихроҷ ва коркарди маъдан дар ноҳияҳои кӯҳӣ таъсис ёфтаанд. Ин иқдом на танҳо иқтисодиётро тақвият мебахшад, балки барои таъмини шуғли аҳолӣ, баланд бардоштани сатҳи зиндагӣ ва рушди минтақаҳои дурдаст низ нақши муҳим дорад. Ҳамчунин, таваҷҷуҳи ҷиддӣ ба экология ва истифодаи устувори захираҳои табиӣ дода мешавад. Пешвои миллат ҳамеша таъкид мекунанд, ки “рушди саноат бояд бо ҳифзи муҳити зист ҳамқадам бошад”.
Нақши ҷавонон ва илму технология яке аз вижагиҳои сиёсати Пешвои миллат дар соҳаи саноат ҷалби ҷавонон ва олимони кишвар ба таҳқиқоти илмӣ-технологӣ мебошад. Дар баромадҳои худ Сарвари давлат пайваста таъкид мекунанд, ки рушди иқтисоди муосир бе илм ва навовариҳо имконнопазир аст. Имрӯз дар муассисаҳои таҳсилоти олии кишвар ихтисосҳои нав — аз ҷумла муҳандисӣ, технологияи иттилоотӣ, автоматика, коркарди маъдан ва муҳандисии кимиё — ба таври васеъ рушд меёбанд, ки намуна он бевосита Донишкадаи кӯҳию металлургии Тоҷикистон мебошад. Бо ин роҳ қувваи зеҳнии миллӣ барои татбиқи барномаҳои саноатикунонӣ омода мегардад.
Дар ҷамъбаст метавон гуфт, ки сиёсати саноатикунонии босуръат, ки аз ҷониби Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳандозӣ шудааст, пояи асосии рушди иқтисоди миллии Тоҷикистон мебошад. Ба шарофати ин сиёсати хирадмандона, имрӯз мамлакат ба марҳилаи нави рушди устувор ворид шудааст. Пешвои миллат бо диди дурнамо, иродаи қавӣ ва меҳри беандоза ба Ватан тавонистанд, ки Тоҷикистонро аз кишвари пасинрав ба кишвари пешрафта ва саноатӣ табдил диҳанд.
Саноатикунонии босуръат на танҳо барномаи иқтисодӣ, балки рамзи ватандӯстӣ, худшиносӣ ва соҳибихтиёрии миллӣ мебошад. Ин сиёсат барои наслҳои имрӯзу фардо роҳнамоест, ки моро ба сӯи Тоҷикистон — кишвари обод, пешрафта ва саноатии муосир ҳидоят мекунад.
Маҳмудов Ҳасанбой
декани факултети корҳои кӯҳии
Донишкадаи кӯҳию металлургии Тоҷикистон