Имрӯзҳо Зеҳни сунъӣ ба ҷузъи ҷудонашавандаи соҳаҳои гуногуни ҳаёти инсонӣ, аз ҷумла, ба соҳаи маориф табдил ёфтааст. Бо пешравии Зеҳни сунъӣ, раванди омӯзиш ва таълим шакли дигар гирифта, имкониятҳои нав барои донишҷӯён ва омӯзгорон фароҳам меорад. Истифодаи масъулиятноки Зеҳни сунъӣ метавонад сифати таҳсилро ба таври назаррас баланд бардорад ва онро инноватсионӣ, фарогир ва самарабахш гардонад.
Зеҳни сунъӣ дар маориф як қатор имкониятҳои бузургро пешниҳод менамояд:
-Таълими фордӣ (Мутобиқсозӣ):
– Системаҳои Зеҳни сунъӣ метавонад барномаҳои таълимиро ба сатҳи дониш, суръати омӯзиш ва камбудиҳои инфиродии ҳар як донишҷӯ мутобиқ созанд.
– Онҳо машқҳо ва маводи таълимии махсусро пешниҳод мекунанд, ки ба хонандагон имкон медиҳад, ки дар мавзӯҳои мушкил бештар ёрӣ диҳанд.
– Системаҳои Зеҳни сунъӣ метавонанд вазифаҳои хонагӣ, тестҳо ва имтиҳонҳоро ба таври автоматӣ санҷида, ба омӯзгорон имкон диҳанд, ки вақти бештарро ба муносибати фардӣ бо донишҷӯён ва таҳияи маводи таълимӣ сарф кунанд.
– Зеҳни сунъӣ метавонад маълумоти калонро дар бораи пешрафти донишҷӯён таҳлил карда, пешгӯӣ кунанд, ки кадом хонандагон метавонанд ба мушкилот дучор шаванд.
Зеҳни сунъӣ дар соҳаи маориф имкониятҳои зиёдеро фароҳам меорад ва он ба таври фаъол дар раванди таълим ворид шуда истодааст. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон низ ба ин масъала аҳамияти махсус дода мешавад, ки аз қабули Стратегияи рушди зеҳни сунъӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои давраи то соли 2040 бармеояд. Равишҳои асосии истифодаи Зеҳни сунъӣ дар маориф:
Омӯзиши фардӣ (инфиродӣ):
Платформаҳои таълимӣ бо истифода аз Зеҳни сунъӣ барномаҳои таълимии мутобиқшавӣ (адаптивӣ) эҷод мекунанд. Ин имкон медиҳад, ки ба ҳар як хонанда (донишҷӯ) вобаста ба сатҳи дониш ва камбудиҳои инфиродии ӯ машқҳо ва маводи таълимии махсус пешниҳод гардад. Таҳлили маълумот ва баҳодиҳӣ:
Зеҳни сунъӣ метавонад рафти фаъолияти хонандагонро пайгирӣ намуда, хатогиҳо ва қисматҳоеро, ки дар онҳо мушкилот доранд, ба таври худкор таҳлил кунад. Ба ин васила, омӯзгорон метавонанд дақиқ дарк кунанд, ки ба кадом ҷанбаҳо бештар таваҷҷуҳ кунанд. Ёрдамчиёни виртуалӣ ва Чат-ботҳо:
Системаҳои Зеҳни сунъӣ метавонанд ҳамчун ёрдамчиёни виртуалӣ амал карда, ба саволҳои донишҷӯён дар ҳама соати шабонарӯз ҷавобҳои дақиқ ва муфассал диҳанд. Ин дастрасии бемаҳдудро ба маълумот таъмин мекунад. Автоматикунонии равандҳо:
Таҳқиқ (санҷиш) ва баҳогузории худкори вазифаҳо (корҳои хаттӣ). Идораи маъмурии раванди таълим. Рушди мутахассисон:
Зарурати омӯзиши технологияи муосир ва Зеҳни сунъӣ дар раванди таълим имкон медиҳад, ки мутахассисоне омода гарданд, ки ба талаботи бозори ҷаҳонӣ ва рушди рақамии кишвар ҷавобгӯ бошанд. Ташаббусҳои Тоҷикистон:
Рақамикунонӣ ва Зеҳни сунъӣ дар маориф:
Конфронсҳо ва чорабиниҳои мавзӯӣ баргузор мегарданд, ки ба воридсозии технологияҳои Зеҳни сунъӣ ба маорифи кишвар бахшида шудаанд. Озмунҳо:
Номинатсияи нав бо номи “Зеҳни сунъӣ ва барномасозӣ” ба озмуни ҷумҳуриявии “Илм фурӯғи маърифат” илова шудааст, ки ҳавасмандии хонандагонро ба ин соҳа баланд мебардорад.
Хулоса: Зеҳни сунъӣ дар маориф як абзори пурқувватест, ки ба баланд бардоштани сифат, самаранокӣ ва фардикунонии раванди таълим мусоидат мекунад. Агар хоҳед, ман метавонам дар бораи таҷрибаи кишварҳои дигар дар истифодаи Зеҳни сунъӣ дар маориф маълумот диҳам. Татбиқи бомулоҳиза ва масъулиятноки он метавонад ба беҳтар шудани дастрасӣ ба таҳсилот, баланд бардоштани сифати омӯзиш ва омода кардани мутахассисон барои ҷаҳони муосир мусоидат кунад. Барои истифодаи пурраи иқтидори ин технология, таҳияи стратегияҳои миллӣ, омӯзиши омӯзгорон ва таъмини инфрасохтори зарурӣ муҳим аст.
Ҳаитова Ф.Ш.
Омӯзгори кафедраи математикаи олӣ ва зеҳни сунъии Донишкадаи кӯҳию металлургии Тоҷикистон